تعریف :
توکسوپلاسموز بیماری انگلی‌انسان و حیوان می‌باشد که عفونت اولیه‌آن، بدون علایــم بالینــی است. شکل حادبیماری ممکن است با تـب و بزرگی غدد لنفـاوی همـراه باشد. علایم مغزی ، ذات الریه ، ابتلای عمومی ماهیچه‌ها و مـرگ از نشـانه‌های اشکال وخیم بیماری است که بندرت دیده می‌شود .
عفونــت اولیه مادران در ابتدای‌حاملگـی ممکن است باعث ایجادعفونت و مرگ جنین شود و یا این که منجر به ضایعات مغزی ، بزرگی و یا کوچکـی جمجمـه در نـوزاد گـردد; علایم‌فـوق در هنـگام تولـد مشهود و یا درمدت کوتاهی بعد از تولد، ظاهرمی‌شود.
مورفولوژي انگل :
انگل دارای اشکال مختلفی می‌باشد که‌عبارتند از:
۱- شکل آزاد : شکل آزاد انگل که درخون و لنف وجود دارد قوسی شکل‌است و سلولهای مختلف اکثر پستانداران (به جز گلبولهای قرمز بدون هسته) را مورد تهـاجم قرارمی‌دهد.
2-کیست کاذب : به سلول هسته دار حاوی انگل، کیست کاذب گویند.
3-کیست نسجی : انگل پس از یکی دوبار تقسیمات داخل سلولی درسلولهای هسته‌دار، به قسمت‌های مختلف بدن مثل چشم ، قلب ، ریه ، مغز ، عضلـات و کبـد می‌رود و در آنجا مستقر می‌شود و کیسـت نسجی (بافتی) راتشکیل می‌دهد.
كيست بافتي توكسوپلاسما گونداي در مغز با اندازه ي 5 الي 50 ميكرون و با رنگ آميزي هماتوكسين & ائوزين (كيست اين انگل در تمام مناطق بدن مي تواند ايجاد گردد اما مهمترين مناطق عبارتند از مغز ، عضلات اسكلتي ، و عضلات قلبي )
4- اووسیست : در نتیجه سیر جنسی‌انگل - که در روده گربه و گربه سانان ایجاد می‌شود و از طریق مدفوع گربه وگربه سانان دفع می‌گردد.
چرخه زندگی انگل : الف )
سیکل غیر جنسی :
انسان یا هر میزبان دیگری با خوردن‌اشکال اووسیستی از طریق سبزیجات،خاک، مواد غذایی آلوده با کیست‌نسجی به همراه گوشت و جگر و سایرنسوج گاو، گوسفند، خوک، بز و پرنده‌آلوده می‌شود. در روده میزبان، انگل به‌هر شکلی که وارد شده (اووسیست یاکیست نسجی) آزاد می‌شود و حداکثرپس از ۶ ساعت از طریق عروق روده‌خود را وارد دستگاه گردش خون‌می‌کند، در این هنگام ارگانیسم فقط سلولهای هسته دار خون میزبان را انتخاب می‌کند و وارد سلول هسته‌دارمیزبان می‌شود، در سلولهای هسته‌دار شروع به تقسیم شدن می‌کند (انگل دراین حالت به نام کیست کاذب نامیده‌می‌شود). پس از تقسیمات ، کیست‌کاذب پاره می‌شود و مجددا انگل‌هاآزاد می‌شوند و به سلول هسته دار دیگری حمله ور شده که پس از ۲ بارتقسیم همراه با خون به طرف سایرقسمتهای بدن حرکت می‌کنند و درآنجا مستقر می‌گردند و منجر به‌تشکیل کیست نسجی (بافتی) می‌شوند.
ب) سیكل جنسی :
گربه و گربه سانان با خوردن نسوج‌آلوده به کیست نسجی مبتلا می‌شوند. در روده گربه کیست نسجی پاره وانگل آزاد می‌شود و به نسوج روده حمله می‌کند و درون سلولهای روده‌گربه قرار میگیرد و شروع به تقسیم کرده سپس سلولهای روده گربه را پاره می‌کند و خارج می‌شود، بعضی از این‌سلولها تبدیل به سلول جنسی یاگامتوسیت می‌شوند. از ترکیب سلول جنسی نر با ماده ، سلول زایگوت یاتخم ، حاصل می‌شود که همراه مدفوع گربه به شکل اووسیت نارس به محیط بیرون دفع می‌گردد. در شرایط مساعد (درجه حرارت و رطوبت) اووسیست ماهها و حتی یکسال زنده می‌ماند. گربه‌ها بعد از آلوده شدن از مدفوع خود اووسیست دفع می‌نمایند.
بیماری‌زایی :
الف ) فرم اکتسابی :
در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد اکتسابی دارای عفونت بدون علایم می‌باشند و در حدود ۲۰ درصد علایم از جمله تورم غدد لنفاوی به خصوص در ناحیه گردن ، غدد تحت فکی و بناگوشی ، تب ، سردرد و دردهای عضلانی مشاهده می‌شود. ضایعات چشمی نیز در این موارد مشاهده شده‌است.
ب ) فرم مادرزادی :
چنانچه مادری در حین بارداری برای اولین بار به توکسوپلاسموز مبتلا شود احتمال ابتلای جنین نیز وجود دارد. اگر ابتلای مادر در سه ماهه اول بارداری باشد در صورت عبور انگل از جفت و رسیدن به جنین در غالب موارد ، منجر به بروز عوارض وخیم یا سقط جنین خواهد شد. عوارضی نظیر عقب ماندگی ذهنی و روانی ، تشنج و … از علایم مهم آن محسوب می‌شوند.
پیشگیری و کنترل :
1) عدم مصرف گوشت کبابی و نیم پز احشایی پرندگان و پختن کامل غذاها و گوشت در درجه حرارت ۶۰ درجه.
2) فریز کردن (منجمد کردن) گوشت در بـرودت 18- درجه سـانتی گـراد به مـدت ۱۰ روز.
3) معدوم ساختن مدفوع روزانه گربه‌ها و بچه گربه‌ها قبل از آنکه اووسیست‌های موجود در آن‌آلوده کننده شوند. مدفوع این حیوانات را می‌توان به طرف فاضـلاب هدایت کرد، سوزاند و یا عمیقـا دفـن کرد. لانه گربـه‌ها را بایستـی روزانـه با آب جوش
ضد عفونی کرد.
4) اجتناب زنان باردار از تماس با گربه‌هایی که سابقه تغذیه آنها معلوم نیست; اجتناب این گونه زنان از کارهای باغبانی و یا پوشیدن دستکش و شستشوی دست بعد از انجام کار لازم است.
5) شستشوی دستها پس از تماس با گوشت خام و یا باغبانی در محل هایی که احتمالا آب آن محل آلوده به مدفوع گربه‌ها شده است.
6) دور نگه داشتن غذاها از دسترس حیوانات به خصوص گربه.
7) شستن دستها بعد از کارکردن، به‌خصوص بعد از کار در مزرعه و باغ.
شستن کامل و ضدعفونی سبزیها ومیوه‌ها.
9) خودداری از تماس با خون و وسایل پزشکی آلوده به خون.
10) آزمایش کردن خون‌های اهدایی از نظر آلودگی به توکسوپلاسموز.
درمان :
1) پیریمتامین ، سولفادیازین یا تری‌سولفاپیریمیدین‌ها به مدت 4-3 هفته و اسید فولیک برای کاهش عوارض جانبی پیریمتامین غالباً تجویز می‌شوند.
2) کورتیکواستروئیدها ، در صورت لزوم ، برای كاهش التهاب استفاده مي شوند.
درتحقيقي كه روي 504 خانم آبستن در سال 2002 انجام گرفت شيوع سرمي IgG و IgM در بين 174 بيماري كه در بيمارستان هاي دولتي بررسي شده بودند و 330 بيماري كه در بيمارستان هاي مخصوص زنان بررسي شده بودن نشان داد كه شيوع IgG بسيار بيشتر از IgM مي باشد.
اين تحقيق نشان داد كه ريسك خطرزايي توكسوپلاسموزيس در خانم هاي با سن بالاي 30 سال بسيار بيشتر از خانم هاي 30 ساله و زير آن مي باشد. و نيز مشخص شد كه بيشترين شيوع سرمي در خانم هايي در جمعيت هاي هندي مي باشد.
رابطه ي بين زخم هاي منتشره ناشي از توكسوپلاسما گونداي در خانم هاي آبستن و شيوع سرمي مشخص شده توكسوپلاسموزيس در نوزادان نشان داده شده است. و نيز مشخص ساخته است كه شيوع سرمي توكسوپلاسموزيس در خانم هاي آبستني كه تجربه ي سقط جنين را داشته اند ( %3/47 ) و خانم هايي كه تجربه ي مرده زايي را داشته اند ( %7/66 ) و آنهايي كه بچه ي آنها دچار مشكلات چشمي بوده است ( %9/52 ) در مقايسه با خانم هايي كه اين مشكلات را نداشتند بسيار بالاتر مي باشـد.
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند