روش های تشخیص در قارچ شناسی به ترتیب زیر است :

 

نحوه نمونه برداری در ضایعات مختلف قارچی و بررسی انواع نمونه های قارچی

همان طور که در ادامه خواهید دید تنوع نمونه ها در قارچ شناسی زیاد است و نمونه ممکن است از هر قسمتی از بدن گرفته شود .

نمونه هاي سطحي

•  مو، قطعات ناخن، پوست
• پوشش وزیکولها و تاولها
• پوسته‌های ریز و شوره
• تراشهای جلدی

چرک ضایعات عمقی‌تر

• ضایعات باز یا بسته و مسدود جلدی
• آبسه‌های عمقی بدن مانند آبسه‌های چرکی شده آپاندیس

بیماریهای عمومی شونده

• خون محیطی (در هیستوپلاسموزیس)
• مایع نخاع (در کریپتوکوکوزیس) 
• پونکسیون مغز استخوان و یا غدد لنفاوی و یا بیوپسی اعضاء درونی بدن

بیماریهای قارچی ریه

• خلط
• شستشوی برنش و یا بیوپسی جدار آن بوسیله برونکوسکوپی

ساير نمونه ها

• ترشح واژن (در کاندیدیازیس)
• ادرار
• مدفوع و ...

 

آماده سازي بيمار قبل از نمونه گيري

فرد نمونه گیر در آزمایشگاه قارچ شناسی باید قبل از نمونه گیری درخواست های زیر را بیمار داشته باشد در غیر این صورت تشخیص اشتباه و یا غیر ممکن خواهد بود . برای نمونه اگر فرد قبل از ازمایش از کرم استفاده کرده باشد باعث پوشانیده شدن ضایعه شده و در زیر میکروسکوپ چیزی دیده نخواهد شد. بنابراین اگر به چنین شرایطی برخوردید باید نمونه گیری را چندذ روز بعد دوباره انجام داد.  

• عدم استحمام بيمار يا شستشوي محل ضايعه به مدت 7-4 روز
•  عدم استفاده از كرم يا داروهاي موضعي در محل ضايعات سطحي
•  گاهي ناشتايي
•  پاك نمودن محل ضايعه از فلور نرمال

 

نكاتي راجع به تعیین محل نمونه‌برداری

• چنانچه ضایعات متعددی در مراحل مختلف پیشرفت در بدن وجود داشته باشد بهتر است که نمونه برداری را از ضایعات تازه و فعال انتخاب کرد .
• نمونه برداري از لبه برجسته و خارجی ضايعات بهتر است انجام گیرد .
• در صورت تعدد ضایعات بهتر است که از فرد فرد آنها نمونه‌برداری نمود .
• نمونه ‌برداری بخصوص از نواحی که درمانهای موضعی در آنها صورت نگرفته است باید مورد توجه باشد
• در بیشتر موارد لازم است که از عمق و منبع اصلی کانون بیماری نمونه‌برداری نمود.

 

نمونه برداري از زخمهای شدیداً چرکی :

بايستي قبلا چند روزی بیمار را تحت درمان با داروهای ضد میکربی سبک قرار داده و پس از برطرف شدن عفونت چرکی زخم، از آن نمونه‌برداری نمود. باید این نکته را در نظر داشته باشیم که:در نمونه‌برداری قارچی بايستي مقادیر بیشتری از ناحیه زخم برداشت نمود و نمونه اولیه بدست آمده را جهت آزمایش مستقیم و نمونه ثانوی را که از محل عمقی‌تر تهیه می‌شود بعلت کمتر بودن آلودگی جهت کشت استفاده کرد.

 

روشهاي نمونه ‌برداری از ضایعات

بيماري هاي قارچي سطحي

قارچهای مولد این بیماری‌ها عبارتند از:

1. Malassezia furfur عامل بیماری تینه آورسیکالر (Tinea versicolor)
2.  Trichosporon cutaneum عامل بیماری پیدرای سفید (with piedra)
3.  piedra hortai عامل بیماری پیدرای سیاه (Black piedra)
4.  cladosporium werneckei عامل بیماری تینه آنیگرا (Tinea nigra)

بيماري هاي قارچي جلدي

ضایعات مو

• نمونه برداری باید در زیر چراغ وود و یا نور طبیعی صورت گیرد
• اکثر ضایعات حاصله در اثر انواع میکروسپوروم‌ها در زیر چراغ وود- چراغ اولترا ويوله فلورسانس زرد-سبز رنگ می‌دهد
•   ضایعات حاصله در اکثر سپس های ترایکوفایتون و نیز میکروسپورم جیپسئوم فاقد این خاصیت می‌باشند
•   در ضايعات كچلي مو ابتدا ناحيه را با گاز آغشته به الكل تميز نموده و سپس بوسيله پنس سرپهن يا موچين حدود 10 تار مويي كه شكسته يا تغيير رنگ داده يا كدر شده يا غلاف دارد را كنده و جمع آوري مي كنيم

• نمونه برداری باید در زیر چراغ وود و یا نور طبیعی صورت گیرد.
• بيمار نبايستي از حدود يك هفته قبل از نمونه برداري حمام كرده يا از داروهاي خوراكي يا موضعي استفاده كرده باشد

انواع روشها در نمونه گیری از پوست

• استفاده از نوار چسب اسكاچ
• استفاده از اسكالپل كند استريل
• استفاده از برس سر

 

ضایعات ناخن

• قبل از نمونه برداري بايستي ناخن را با الكل تميز نموده و قسمت آزاد ناخن را بوسيله ناخن گير كاملاً جدا كرده و دور ريخت
• قسمت سفت و صدفی ناخن و یا زوائد پنیری شکل نمونه‌های مناسبی جهت آزمایش قارچی نمی‌باشند
• توسط اسكالپل استريل ، حدفاصل ناحيه سالم و آسيب ديده را تراشيده و تراشه هاي اوليه را دور ريخته و سپس مقداري از تراشه هاي گرفته شده از نزديك بستر ناخن را جمع آوري مي كنيم.
• برای شفاف کردن ناخن می‌توان از پتاس 20٪ و کمی حرارت استفاده کرد

 

بیماری های قارچی زیرجلدی

بیماری های قارچی احشایی

• نمونه جمع‌آوری شده از این ضایعات ممکن است چرک یا اگزودمای زخمها، مایع نخاع، خلط، خون محیطی، پونکسیون مغز استخوان و یا آبسه‌های مسدود، غدد لنفاوی و نسوج بدست آمده توسط یوپسی یا اتوپسی باشد
• در اين دسته از بيماري ها آزمایش مستقیم ، کشت و در بعضی موارد تلقیح به حیوان حساس یا تست سرمی از نمونه بدست آمده باید انجام داد

 

نحوه بررسي نمونه ها در بیماری های قارچی احشایی

۱-چرک یا اگزودا

• تهیه نمونه از آبسه:آسپيراسيون / باز كردن آبسه توسط اسكالپل
• آماده سازی نمونه:بررسي مستقيم بدون تغيير در نمونه و يا پس از افزودن پتاس
• رنگ امیزی:گرم و اسید فست

۲-نمونه برداري از خون

۳-مایع نخاع

• آماده سازی نمونه:سانتريفيوژ كردن و استفاده از رسوب
• رنگ آمیزی:مركب چين ، گرم و اسيد فاست

 

۴-نمونه برداري از دستگاه تنفس تحتاني

• قطعات بدست آمده از نسج برنش توسط برونکوسکوپی

 

۵-خلط

1. نمونه صبحگاهي در حالت ناشتا
2.  شستشوي دهان با آب يا دهان شويه رقيق بدون قرقره كردن قبل از نمونه گيري
3. بررسي نمونه از نظر مناسب بودن
4. موارد ارزش دار جداسازي عوامل قارچي از نمونه خلط

• نحوه بررسی مستقیم:بررسي با آب و پتاس
• رنگ آمیزی:مركب چين ، گرم و اسيد فاست و رنگ آميزي هاي خوني

 

۶-خون و پونکسیون مغز استخوان و غدد لنفاوی

• رنگ آمیزی:گیسما یا رایت
• کشت:در مورد مغز استخوان و غدد لنفاوی مقدار کشت در هر لوله 0.2cc و در مورد خون یا پونکسیون مغز استخوان خون‌دار 2-3cc است
• تلقيح به حیوان حساس آزمايشگاهي

 

۷-نمونه هاي بیوپسی و اتوپسی

• ارسال نمونه در سرم فيزيولوژي استريل 
• تقسيم نمونه به قطعات کوچک با رعایت کامل شرایط ضدعفونی  
• تهيه گسترش به روش تماس بافت با سطح لام
• کشت در محیط‌های اختصاصی به روش مالیدن و له کردن در روی سطح محیط
• تلقيح به حیوان حساس آزمايشگاهي

 

۸-نمونه برداري از واژن

• توسط دو سواپ از نواحی آلوده برداشت مي كنيم
• درون محیط ترانسپورت و در 4 درجه سانتي گراد به آزمایشگاه ارسال می‌گردند
• یکی از سواپ‌ها را برای تهیه اسمیر و دیگری را برای کشت بكار مي بريم

 

• جمع آوري نمونه درون لوله‌های استریل محتوی هپارین 
• در صورتیکه مایعات بدن چرکی باشند نباید نمونه‌ها سانتریفيوژ شوند 
• مایعات شفاف را با دور 1200در دقیقه به مدت 10دقیقه سانتریفيوژ نموده ، رسوب را جهت آزمایش مستقیم و کشت استفاده می‌كنيم

 

۱۰-نمونه برداري از غشاهاي مخاطي

• استفاده از اسكالپل كند استريل
• استفاده از سواپ مرطوب
• در ضایعات مشکوک به کاندیدا آلبیکنس(candida albicans) تهیه گسترده جهت رنگ‌آمیزی ضرورت دارد و نمونه جمع‌آوری شده را بلافاصله باید کشت داد .

 

۱۱-نمونه برداري از گوش

• نمونه‌ها توسط سواپ استریل یا رینگ مخصوص تهیه و در لوله استریل یا محیط انتقالی (ترانسپورت) نگهداری می‌شوند
• استفاده از اسكالپل جهت جمع آوري پوسته

 

۱۲-نمونه برداري از چشم

• در کراتومایکوزیس، نمونه معمولاً تراشه‌های قرنیه می‌باشد
• در صورت گرفتاری ملتحمه، نمونه‌ها توسط اسپا چولای پلاتینی و یا سواپ تهیه می‌شوند
• نمونه‌ها باید مستقیماً روی محیط کشت برده شده و قسمتی هم جهت اسمیر استفاده شود

 

۱۳-نمونه برداري از مدفوع

• نمونه در ظرف استریل جمع‌آوری می‌شود
• سواپ‌های رکتال درون محیط ترانسپورت ارسال می‌شوند
• نمونه‌ها باید به سرعت و در 4 درجه سانتي گراد به آزمایشگاه ارسال ‌گردند
• نمونه‌ها نبایستی به مدت طولانی نگهداری شوند زیرا باعث رشد مخمرها می‌شود

 

ارسال نمونه جمع‌آوری شده بوسیله پست

• مو، پوست، ناخن را درون پاکت کوچک نمونه ‌برداری قرار داده و بعد از بستن آنها در پاکت معمولی گذاشته و ارسال مي كنيم
•  نمونه‌های دیگر مانند خلط، ادرار، و تراوشات دیگر بدن را بهتر است قبلاً در محیط کشت مناسبی کشت داده و لوله‌های کشت شده را به آزمایشگاه ارسال داشت، یا آنها را درون سرم فیزیولوژی استریل قرار داده و بعد از یخ‌زدن درون یخ خشک گذاشته و به خوبی بسته‌بندی نموده و ارسال مي كنيم.